ถ้ำผานางคอย เป็นตำนานความรักระหว่างทหารต่ำศักดิ์กับเจ้าหญิงสูงศักดิ์คู่หนึ่ง เจ้าหญิงมีสิริโฉมงดงามมากเมื่อทั้งสองเจอกันก็เกิดรักใคร่กันจนเจ้าหญิงตั้งครรภ์สามีเธอจึงพาหนีไปอยู่ในถ้ำ ขณะที่สามีเธออออกไปหาอาหารก็เคราะห์ร้ายมีทหารตามมาพบ สามีเธอจึงถูกฆ่าเสียชีวิต เจ้าหญิงรู้ว่าสามีเธอคงเสียชีวิตแล้วจึงตั้งอฐิฐานว่าจะรอคอยให้สามีกลับมาตลอดไป