พรสวรรค์ของม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ที่ยากจะหานักประพันธ์อื่นเปรียบได้ คือท่านสามารถพาคนอ่านเดินเข้าไปอยู่ในนวนิยายของท่านเหมือนมีโลกนั้นอยู่ในความเป็นจริง ท่านสามารถปลุกเสกตัวละครขึ้นมาจากตัวอักษร ให้หายใจ มีชีวิตและเลือดเนื้อได้อย่างคนจริงๆ ไม่ใช่เป็นเพียงคำบรรยายในหน้ากระดาษ จึงไม่แปลกที่คนอ่านต่างก็รู้สึกคุ้นเคยกับแม่พลอยผู้งามพร้อมทั้งกายและใจ ช้อยสาวชาววังผู้ฉลาดเฉลียวเจ้าคารม เสด็จเจ้านายผู้ทรงทั้งพระเดชและพระคุณ คุณเปรมผู้ดำรงชีวิตแบบหนุ่มลูกผู้ดีชายไทยสมัยรัชกาลที่ ๕ และลูกๆทั้งสี่คน แต่ตัวละครของพลตรีม.ร.ว.คึกฤทธิ์ก็ไม่ได้จำกัดเฉพาะชนชั้นสูงในสังคม ชาวบ้านอย่างไอ้ลอย พระเสม โนรี ทองโปรย เจ้าผลพระเอกและคนอื่นๆที่โดยสารเรือมาพบจุดจบพร้อมกันในเรื่อง “หลายชีวิต” ก็สะท้อนชีวิตชาวบ้านภาคกลางให้เห็นได้แจ่มแจ้ง ราวกับพวกเขาเป็นเพื่อนฝูงคนรู้จักมาแต่เก่าก่อน
พรสวรรค์อีกประการหนึ่งทางด้านวรรณกรรมของพลตรีม.ร.ว. คึกฤทธิ์ คือความสามารถด้านภาษา ในระดับที่เรียกว่า เป็น “นายของภาษา” ท่านสามารถหยิบยกคำในภาษาไทยมาใช้ให้เห็นเอกลักษณ์ของสังคมที่ท่านบรรยายถึง ได้อย่างถึงแก่น เมื่อพูดถึงข้อนี้ก็ต้องบอกว่า มีใครอื่นที่ไหนสามารถดึงภาษาชาววังสมัยรัชกาลที่ ๕ ขึ้นมาให้คนอ่านเห็นวัฒนธรรมทางภาษาอย่างแจ่มแจ้ง แค่ประโยคสั้นๆว่า “เสด็จให้มาทูลเสด็จว่าจะเสด็จหรือไม่เสด็จ ถ้าเสด็จจะเสด็จ เสด็จจะเสด็จด้วย”