• ยุคสมัยศิลปะไทย•การศึกษาทัศนศิลป์

• ยุคสมัยศิลปะไทย•

การศึกษาทัศนศิลป์ในประเทศไทยดังจะกล่าวถึงต่อไปนี้ มีเนื้อหาพอสังเขปเพียงเพื่อ ให้รู้ว่าศิลปะในประเทศไทย แต่ละสมัยมีลักษณเด่นะเฉพาะอย่างไร เพื่อนำไปใช้ประกอบการศึกษา ด้านความงาม การวิจารณ์ศิลปะ ต่อไป ซึ่งหากผู้สนใจในรายละเอียด ก็สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ จากวิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ วิชาศิลปะนิยม และวิชาอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

หากจะย้อนกลับมาพิจารณาศิลปกรรมไทยโดยส่วนกว้าง เราก็จะพบว่าศิลปกรรมไทยก็มิได้แตกต่างไปจากศิลปกรรม ของชาติอื่น ๆ ในประเด็นที่มีการคลี่คลายเปลี่ยนแปลงเสมอมา โดยการเปลี่ยนแปลงนั้นมีทั้งลักษณะค่อยเป็นค่อยไป และมีทั้งที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว มีทั้งที่เปลี่ยนแปลงเฉพาะรูปแบบหรือประเด็นปลีกย่อย และมีทั้งที่เปลี่ยนแปลงเนื้อหาสาระชนิดแยกขาดออกจากสิ่งเดิมอย่างชัดเจน ซึ่งในประเด็นหลังนี้จะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อโครงสร้างใหญ่ ๆ ของสังคมเปลี่ยนไปนั่นเอง

สำหรับยุคสมัยของศิลปกรรมไทยนั้น นักประวัติศาสตร์ศิลป์ได้แบ่งออกได้ ตามแนวทางใหญ่ ๆ 3 แนวทางคือ

แนวทางที่ 1 แบ่งตามลักษณะของการก่อตั้งราชอาณาจักร หรือศูนย์กลาง อำนาจ ทางการเมืองเป็นเครื่องแบ่ง เช่นอาจแบ่งใหญ่ ๆ ออกได้เป็น 2 สมัย คือ สมัยแรก ก่อนที่ชนชาติไทยเข้าปกครองประเทศ และสมัยหลังที่ชนชาติไทยเข้าปกครอง ประเทศแล้ว สมัยแรกแบ่งออกได้อีกเป็น 5 สมัย คือ สมัยวัตถุรุ่นเก่าที่ค้นพบในประเทศไทย สมัยทวาราวดี สมัยเทวรูปรุ่นเก่าสมัยศรีวิชัย และสมัยลพบุรี สมัยหลังก็แบ่งออกเป็น 5 สมัยเช่นกัน คือ สมัยเชียงแสน สุโขทัย อู่ทอง อยุธยา และ สมัยรัตนโกสินทร์

แนวทางที่ 2 แบ่งตามสกุลศิลปะพระพุทธรูปในประเทศไทย โดยยึดหลัก รูปแบบของการ รับอิทธิพล มาเป็นเครื่องวัดโดยแบ่งเป็นสกุลศิลปไทย–คุปตะ สกุลศิลปไทย-ปาละ สกุลศิลปไทย ปาละ-เสนะ สกุลศิลปไทย-โจฬะ เป็นต้น

แนวทางที่ 3 แบ่งนักประวัติศาสตร์บางท่านก็แบ่งตามแบบอย่างศิลปะ ที่แสดงออกเป็น 8 สมัย คือ สมัยทวาราวดี สมัยศรีวิชัย สมัยลพบุรี สมัยเชียงแสน สมัยสุโขทัย สมัยอู่ทอง สมัยอยุธยา และสมัยรัตนโกสินทร์

แนวทางการการแบ่งยุคสมัยของศิลปไทยที่กล่าวมา แม้จะมีความแตกต่างกัน แต่ก็ยึดตามเกณฑ์ใหญ่ ๆ ร่วมกัน คือ
1. เกณฑ์ทางศูนย์กลางแห่งความเจริญของอาณาจักร
2. เกณฑ์ทางอิทธิพลทางการปกครองและทางศาสนา
3. เกณฑ์ทางรูปแบบอย่างศิลปกรรมที่แตกต่างกัน
4. เกณฑ์ทางวิวัฒนาการของสังคม

ในบทนี้ จะแบ่งศิลปะในประเทศไทยตามแแนวทางที่ 3 เพราะแนวทางนี้ ทำให้ได้เห็นการพัฒนา แบบอย่าง และแนวทางการสร้างงานตามสังคม และอิทธิพล ที่ได้รับอย่างเด่นชัด ซึ่งแบ่งออกเป็น 8 สมัย คือ



1. สมัยทวาราวดี (พุทธศตวรรษที่ 12 - 16)
2. สมัยศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 13 - 18)
3. สมัยลพบุรี (พุทธศตวรรษที่ 16 - 18)
4. สมัยเชียงแสน (พุทธศตวรรษที่ 16 - 23)
5. สมัยสุโขทัย (พุทธศตวรรษที่ 19 - 20)
6. สมัยอู่ทอง (พุทธศตวรรษที่ 17 - 22)
7 . สมัยอยุธยา (พุทธศตวรรษที่ 18 - 23)
8 . สมัยรัตนโกสินทร์ (พุทธศตวรรษที่ 24 - ปัจจุบัน)