นกกระสาแดง (อังกฤษ: Purple heron; ชื่อวิทยาศาสตร์: Ardea purpurea) เป็นนกน้ำในตระกูล Ardeidae มีถิ่นผสมพันธุ์อยู่ในแอฟริกา ยุโรปตอนกลางและตอนใต้ เอเชียใต้ และเอเชียตะวันออก กลุ่มที่อาศัยอยู่ในยุโรปจะอพยพลงสู่เขตร้อนในแอฟริกาในฤดูหนาว ส่วนกลุ่มที่อาศัยอยู่ในเอเชียก็จะมีการอพยพลงใต้ภายในทวีปเช่นกัน จัดว่าเป็นนกที่หายาก แต่เวลาที่อพยพจะพบเห็นได้บ่อยในภูมิภาคทางตอนเหนือของถิ่นผสมพันธุ์
นกชนิดนี้จัดเป็นนกขนาดใหญ่ โดยมีความสูง 80-90 เซนติเมตร ความกว้างของปีกสองข้าง 120-150 เซนติเมตร แต่มีลำตัวผอมบาง มีน้ำหนักเพียง 500-1,300 กรัมเท่านั้น มีลักษณะใกล้เคียงกับนกกระสานวล แต่ขนาดค่อนข้างเล็กกว่า และมีสีขนที่แตกต่างกัน โดยนกกระสาแดงจะมีขนสีน้ำตาลแดงเข้ม และเมื่อโตเต็มวัย ขนที่หลังจะเป็นสีเทาเข้มขึ้น จงอยปากมีสีเหลืองและแคบบาง ซึ่งในตัวเต็มวัยจะมีสีสว่างขึ้น
ประเภทของนกกระสาแดง
นกกระสาแดงนี้ยังจำแนกออกได้อีกเป็น 4 ซับสปีชีส์ ตามถิ่นที่อยู่อาศัย ได้แก่
Ardea purpurea purpurea (Linnaeus, 1766.) มีถิ่นอาศัยกว้างที่สุด โดยพบได้ตั้งแต่แอฟริกา ยุโรป จรดเหนือสุดที่เนเธอร์แลนด์ และเอเชียตะวันตกเฉียงใต้จรดคาซัคสถานทางตะวันออก
Ardea purpurea manilensis (Meyen, 1834.) มีถิ่นอาศัยอยู่ในเอเชีย ครอบคลุมตั้งแต่ปากีสถานไปจนถึงฟิลิปปินส์ และขึ้นเหนือจรด Primorsky Krai ในรัสเซีย
Ardea purpurea madagascariensis (Oort, 1910.) อาศัยอยู่ในมาดากัสการ์เท่านั้น
Ardea purpurea bournei (de Naurois, 1966.) เป็นซับสปีชีส์ล่าสุดที่ถูกค้นพบและตั้งชื่อ นักวิชาการบางคนอาจจัดให้อยู่ในสปีชีส์นี้ แต่บางคนอาจจำแนกออกมาเป็นสปีชีส์ Ardea bournei พบที่หมู่เกาะ Cape Verde เท่านั้น
พฤติกรรม
เวลาผสมพันธุ์จะอยู่รวมกันเป็นฝูงตามพงต้นกกหรือต้นไม้ใกล้กับทะเลสาบขนาดใหญ่หรือพื้นที่ชุ่มน้ำ โดยจะสร้างรังขนาดใหญ่จากกิ่งไม้สำหรับวางไข่
นกชนิดนี้จะออกหาอาหารตามบริเวณน้ำตื้น โดยล่าเหยื่อจำพวกปลา กบ และแมลงโดยใช้จงอยปากที่ยาวและแหลมคม พฤติกรรมการล่าเหยื่อของนกชนิดนี้นั้น มักจะยืนรอเหยื่อนิ่งๆ หรือค่อยๆเดินไล่ตามเหยื่อ
นกกระสาแดงบินได้ช้า เวลาบินหดคอเข้าลำตัวเป็นรูปตัว S คอที่ยาวนี้บางครั้งอาจมองดูคล้ายงู