วิธีการที่สำคัญของการประเมินเพื่อการพัฒนา คือ การประเมินตามสภาพจริง
ซึ่งหมายถึง การประเมินจากข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริง ตามปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในขณะที่ทำการวัดเพื่อประเมิน และมีการตรวจสอบข้อมูลจากแหล่งต่างๆ เพื่อยืนยัน และมั่นใจได้ว่าข้อมูลที่ได้เป็นข้อมูลที่ถูกต้องความความจริงโดยการประเมินตามสภาพจริงต้องอาศัยกระบวนการสำคัญ คือ