องค์การสมัยใหม่_ทิพวรรณ ครั้งที่ 2.

องค์การสมัยใหม่_ทิพวรรณ ครั้งที่ 2.doc
รอ.6004 “องค์การสมัยใหม่”
ครั้งที่ 2
รศ.ดร.ทิพวรรณ หล่อสุวรรณรัตน์
24 เมษายน 2554
……………………
3. แนวคิดรูปแบบองค์การสมัยใหม่
Modern Organization Design
รูปแบบองค์การสมัยใหม่
Virtual organization
The knowledge organization
High performance organization
Network organization
องค์การแบบเครื่องจักร
ลักษณะสำคัญขององค์การแบบเครื่องจักร
1. มีโครงสร้างสายการบังคับบัญชา (Hierarchy) ที่ชัดเจนลดหลั่นกันลงมา
2. รวมศูนย์อำนาจ (Centralization) อำนาจการตัดสินใจลดหลั่นตามโครงสร้างสายบังคับบัญชา แต่ผู้บริหารระดับสูงจะมีอำนาจในการตัดสินใจมาก
3. มีการแบ่งหน้าที่ชัดเจน โดยใช้หลักความชำนาญเฉพาะด้าน การทำงานใช้หลักการแบ่งงานกันทำ (Division of Labor)
4. มีความเป็นทางการสูง (Formalization) มีกฎ ระเบียบ กระบวนการทำงานเพื่อให้เกิดบรรทัดฐานในแนวทางเดียวกัน
5. การติดต่อสื่อจะเป็นทางการ (Formal Communication) การรายงานจะเป็นไปตามสายบังคับบัญชาในรูปแบบที่กำหนดไว้แล้ว เช่น การใช้บันทึก หรือรายงาน
ข้อดี
ข้อจำกัด
เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน เพราะแบ่งงานกันทำ ทำ
ให้เกิดความชำนาญเฉพาะ
วิธีการทำงานทางวิทยาศาสตร์ มากกว่า การใช้สามัญสำนึก
มีเอกภาพในการบังคับบัญชา
มีมาตรฐานในการทำงาน เพราะมีกฎ ระเบียบ บังคับ
ส่งเสริมระบบคุณธรรม ยุติธรรม
มีความชัดเจนในการบังคับบัญชาและสั่งงาน
ไม่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม ทำให้ขาดความคล่องตัว
ไม่ยืดหยุ่น เพราะมีกฎ ระเบียบเป็นทางการ
คนไม่ได้รับการพัฒนา
เน้นประสิทธิภาพ และการควบคุมมากเกินไป
มองคนเป็นสัตว์เศรษฐกิจ การจูงใจจึงใช้เงิน ไม่พูดถึง
คนมุ่งทำงานเฉพาะหน้าที่ของตนเท่านั้น เพราะ
ใช้หลักการแบ่งงานกันทำ
การสื่อสารล่าช้า เพราะสายบังคับบัญชามากไป
องค์การแบบสิ่งมีชีวิต
มี 2 นัยยะ
มีวิวัฒนาการ มีการเกิด เติบโตขยายกิจกรรมสาขา (เหมือนกับวิวัฒนาการของคน)
สามารถปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ได้ มีความยืดหยุ่นสูง ชาร์ล ดาวิน บอกว่าสัตว์ที่สามารถปรับตัวได้ถึงจะอยู่รอดได้
EX: แมคโดนัลด์ เป็นองค์การแบบเครื่องจักรเพราะ
มีความเป็นมาตรฐาน เช่น อาหารใช้ความร้อนเท่าไร ?
มีการแบ่งหน้าที่กันอย่างชัดเจน
มีสายการบังคับบัญชาที่ชัดเจน เช่น มีผู้จัดการ พนักงาน
มีเครื่องแบบพนักงาน มีคู่มือในการทำอาหาร
ราคาและร้านค้าเหมือนกันทั่วโลก มีสัญลักษณ์เหมือนกันทั่วโลก เช่น ตัว M
มีคู่แข่งคือ Jollibee (ฟิลิปปินส์) มีการปรับตัวก่อน รสชาติอาหาร ปรับตามประเทศ ตามความชอบของแต่ละประเทศขยายสาขาไปทั่วโลก จึงทำให้แมคโดนัลด์ต้องปรับตัว
ต่อมาแมคโดนัลด์ ปรับตัวเป็น องค์การที่มีชีวิต เพราะมีการปรับตัว เช่น ปรับรสชาติอาหาร มีการนำอาหารไทยเข้าไปในเมนู เช่น ไก่รสลาบ ส้มตำ หมูย่าง เพราะถ้าไม่ปรับตัวก็สู้คนอื่นไม่ได้
ลักษณะของสิ่งมีชีวิต
คือ สามารถปรับตัวได้ จึงมีชีวิตอยู่รอดได้ จุดด้อย ขององค์การแบบเครื่องจักร คือ ปรับตัวได้ยากแต่พอมาเป็นองค์การแบบสิ่งมีชีวิต จะมีลักษณะเด่น คือ “การปรับตัว” เช่น สัญลักษณ์ของ “โบโซ” (McDonald) ที่นั่งไขว่ห้างอยู่หน้าร้าน(เมืองนอก) ซึ่งพอมีการแข่งขันการมากขึ้น มีการปรับตัวเปลี่ยนแปลง โดยใช้วีการยกมือไหว้อยู่หน้าร้าน(เมืองไทย) เพื่อปรับให้เข้ากับวัฒนธรรมของสิ่งนั้นๆ
คำจำกัดความเดิมขององค์การใช้ได้ในองค์การแบบเครื่องจักร ใช้ไม่ได้สำหรับองค์การแบบสิ่งมีชีวิตหรือองค์การรูปแบบใหม่ ขึ้นอยู่กับลักษณะขององค์การนั้นๆที่เราสนใจว่าเป็นแบบไหน
เช่น - Amazon.com เป็นองค์การสิ่งมีชีวิตที่ใช้ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศมาบริหารจัดการ
- การทำ e-commerce
แนวความคิดขององค์การ แบ่งเป็น 3 กลุ่มคือ
แนวความคิดแบบเหตุผลนิยม = คน 2 คนขึ้นไปมารวมตั้งโดยมีวัตถุประสงค์ เน้นโครงสร้างองค์การ เหมาะกับองค์การแบบเครื่องจักร
แนวความคิดแบบธรรมชาตินิยม = คนรวมกัน 2 คนขึ้นไปเพื่อความอยู่รอดขององค์การ เน้นความสัมพันธ์อย่างไม่เป็นทางการ ในองค์การหนึ่งจะมีทั้งด้านที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ เช่นภรรยามีอำนาจมากกว่าสามีที่เป็นผู้บังคับบัญชา หรือเลขาหน้าห้องมีอำนาจมาก ตัวอย่าง องค์การ NGO การรวมกลุ่มของจิตอาสา สมาคมต่างๆ
แนวความคิดแบบระบบเปิด = องค์การคือระบบของกิจกรรมที่มีความสัมพันธ์กัน (มี input , process , output ) โดยสนใจ output หรือสินค้าหรือบริการต้องส่งให้ถึงมือลูกค้าหรือผู้รับบริการ เน้นที่ระบบไม่ได้สนใจคน เหมาะกับองค์การเสมือนจริง
ลักษณะขององค์การแบบสิ่งมีชีวิต Organic Org.
1. โครงสร้างยืดหยุ่น Flexible Structure ไม่ติดยึดกับโครงสร้างที่ตายตัวแบบองค์การแบบเครื่องจักร มีการปรับโครงสร้างให้เข้ากับสภาพแวดล้อมการทำงาน
2. มีการกระจายอำนาจ Decentralization ผู้ปฏิบัติงานมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ
3. มีการทำงานเป็นทีม Team Work
4. เน้นผลงานมากกว่ากฎระเบียบ Performance – Oriented) กฎ ระเบียบ จะกำหนดเท่าที่จำเป็น ถือว่าเป็นเพียงเครื่องมือในการทำงาน
5. การติดต่อสื่อแบบไม่เป็นทางการ Informal Communication สมาชิกติดต่อได้ทุกระดับโดยตรง ไม่ต้องผ่านโครงสร้างสายการบังคับบัญชา
เปรียบเทียบองค์การแบบเครื่องจักรกับองค์การแบบมีชีวิต
องค์การแบบเครื่องจักร
องค์การแบบมีชีวิต
1. มีโครงสร้างสายการบังคับบัญชา
2. รวมศูนย์อำนาจ
3.มีการแบ่งหน้าที่ชัดเจนตามความชำนาญเฉพาะด้าน
4. มีกฎระเบียบแน่นอน
5. ติดต่อสื่อสารอย่างเป็นทางการน
1. โครงสร้างมีความยืดหยุ่น
2. กระจายอำนาจ
3. ทำงานเป็นทีม
4. เน้นผลงานมากกว่าระเบียบ
5. การติดต่อสื่อสารไม่เป็นทางการ
องค์การเสมือนจริง (Virtual Organization)
เป็นปรากฎการณ์ใหม่ที่เกิดขึ้นมาพร้อมกับความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสารสนเทศ มาจากคำว่า Virtual Memory “ความจำเสมือน” อะไรก็แล้วแต่ที่ศักยภาพมันทำได้ แต่ไม่มีอยู่จริง เช่น ชั้นเรียนที่เสมือนจริง virtual Classroom ทัวร์เสมือนจริง virtual tour
คำจำกัดความ