ประวัติความเป็นมา
เจดีย์พระธาตุบังพวนสร้างขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช 2000 ดังปรากฏในคัมภีร์ใบลานชื่ออุรังคธาตุหรืออุรังคนิทานว่ามีพระอรหันต์ 3 รูป คือ พระรักขิตเถระ พระธรรมรักขิตเถระ และพระสังฆรักขิตเถระ ซึ่งเป็นศิษย์ของพระมหากัสสปะเถระ พร้อมด้วยศิษย์ซึ่งเป็นพระอรหันต์อีก 5 รูป เดินทางไปประเทศอินเดียอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจำนวน 45 พระองค์ มาประดิษฐานไว้ ณ สถานที่ 4 แห่ง คือ ที่พระเจดีย์พระธาตุบังพวน 29 องค์ ที่พระธาตุกลางน้ำ เมืองหล้าหนองคาย 9 องค์ ที่พระธาตุโพนจิกเวียงงัว (ธาตุบุ๋) 3 องค์ และที่พระธาตุหอผ้าหอแพร 4 องค์
ในปีพุทธศักราช 2103 พระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ได้ย้ายเมืองหลวงจากเมืองหลวงพระบางมาสร้างใหม่ที่เมืองเวียงจันทน์ ได้มีพระราชศรัทธาทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา โดยได้สร้างเสริม พระธาตุบังพวนให้ใหญ่โตขึ้น โดยก่ออิฐโลมต่อออกไปอีก และได้ก่อสร้างกำแพงรอบวัด ซุ้มประตูทั้ง 4 ทิศ ในบริเวณลานพระธาตุ สร้างอุโบสถ วิหารพระประธาน และพระนาคปรก รวมทั้งศิลาจารึกไว้ที่ข้างพระประธานในวิหาร ทรงสร้างสระน้ำ และบ่อน้ำในบริเวณวัด ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อปีพุทธศักราช 2210 มีเขตวิสุงคามสีมาขนาดกว้าง 4.20 เมตร ยาว 12.60 เมตร
วันที่ 21 มิถุนายน พุทธศักราช 2513 เวลา 04.00 นาฬิกา เจดีย์พระธาตุบังพวนได้พังทลายลง เนื่องจากเกิดพายุและฝนตกหนักรัฐบาลไทยโดยกรมศิลปากรได้ดำเนินการก่อสร้างเจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุองค์ใหม่ในเวลาต่อมา สิ้นงบประมาณก่อสร้างทั้งสิ้น 1,500,000 บาท (หนึ่งล้านห้าแสนบาทถ้วน) โดยสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรินายก (วาส มหาเถระ) เสด็จเป็นองค์ประธานบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เมื่อวันที่ 5 มกราคม 2520 และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และพระเจ้าลูกเธอทั้ง 2 พระองค์ เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธานในการยกฉัตรขึ้นสู่ยอดองค์พระธาตุบังพวน เมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2521
ปัจจุบันทุกวันเพ็ญเดือน 3 ของทุกปี ประชาชนในตำบลพระธาตุบังพวนจำนวน 12 หมู่บ้าน จะร่วมใจกันจัดงานเทศกาลนมัสการพระธาตุบังพวน 5 วัน 5 คืน พร้อมกับเทศกาลนมัสการองค์พระธาตุพนม จังหวัดนครพนม ชาวบ้านจะนำเอาข้าวเปลือก 1 กระบุง หรือ 12 กิโลกรัม ไปถวายเพื่อเป็นการบูชาองค์พระธาตุ เรียกว่า "ข้าวพุทธทาส" เพื่อเป็นการอธิษฐานขอศีลขอพรจากพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าได้โปรดให้ความคุ้มครองปลอดภัยและอยู่ดีมีสุขในปีต่อ ๆ ไป