บทคัดย่อ
การวิจัยนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง เพื่อศึกษาประสิทธิผลของมะนาวเปรียบเทียบกับชาหญ้าดอกขาวในการลดความอยากบุหรี่ เนื่องจากชาหญ้าดอกขาวได้ถูกบรรจุไว้ในบัญชียาหลักแห่งชาติในการช่วยเลิกบุหรี่ และมะนาวเป็นพืชที่หาได้ง่าย และมีการศึกษาว่าสามารถช่วยเลิกบุหรี่ได้ แต่ยังไม่มีการศึกษาที่แพร่หลาย ตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษา คือ ผู้ที่มารับบริการเลิกบุหรี่ ณ คลินิกอดบุหรี่ โรงพยาบาลวังทอง จังหวัดพิษณุโลก ทำการเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยใช้ความสมัครใจ หรืออาสาสมัคร จำนวน 13 ราย แบ่งเป็นกลุ่มได้รับคำปรึกษา 5 ราย กลุ่มได้รับชาหญ้าดอกขาว 4 ราย และกลุ่มได้รับมะนาว 4 ราย ตัวอย่างทั้งสามกลุ่มได้รับคำปรึกษาในการเลิกบุหรี่ก่อนทำการทดลอง เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ แบบทดสอบความรุนแรงในการติดนิโคติน และแบบบันทึกการสูบบุหรี่ โดยแบบสัมภาษณ์และแบบบันทึกการสูบบุหรี่ผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาจากผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน ส่วนแบบทดสอบความรุนแรงในการติดนิโคตินได้นำมาจากผ่องศรี ศรีมรกต, 2550 จึงไม่ได้ทำการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหา หลังจากสัมภาษณ์ข้อมูลทั่วไปของกลุ่มตัวอย่าง และกลุ่มตัวอย่างได้รับคำปรึกษาในการเลิกบุหรี่แล้วได้มีการแจกสมุดบันทึกการสูบบุหรี่แก่กลุ่มตัวอย่าง โดยให้กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้บันทึก เป็นเวลา 14 วัน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา สถิติทดสอบค่าที (t-test) และสถิติทดสอบ ANOVA ผลการวิจัยพบว่า ค่าเฉลี่ยการสูบบุหรี่ (มวน/วัน) ก่อนและหลังการทดลองในทั้งสามกลุ่มไม่มีความแตกต่างกัน และค่าเฉลี่ยการสูบบุหรี่ (มวน/วัน) ภายหลังการทดลองในทั้งสามกลุ่มไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แต่มะนาวมีแนวโน้มในการลดการสูบบุหรี่ที่เหนือกว่าการได้รับคำปรึกษา และชาหญ้าดอกขาว ในการศึกษาวิจัยครั้งต่อไป จึงควรเลือกกลุ่มตัวอย่างที่มีความพร้อมในการเลิกบุหรี่ที่แท้จริง และเพิ่มจำนวนกลุ่มตัวอย่าง และระยะเวลาในการติดตามผล นอกจากนี้การใช้มะนาวในการลดความอยากบุหรี่มีผลข้างเคียงจากการใช้น้อยกว่าการใช้ชาหญ้าดอกขาวในการลดความอยากบุหรี่ ดังนั้น มะนาวจึงอาจเป็นทางเลือกใหม่ในการใช้สมุนไพรในการช่วยเลิกบุหรี่ในประเทศไทยในอนาคต
คำสำคัญ : การลดความอยากบุหรี่, ค่าเฉลี่ยการสูบบุหรี่ (มวน/วัน)